Μηνάς Στραβοπόδης: “Οι νέοι περνούν την πανδημία πολύ πιο δύσκολα” –  Εφημερίδα Θεσσαλία

Με την Χαριτίνη Μαλισσόβα

«Επαναστάτης της αβύσσου», το πρώτο σας βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία του;

Είναι πάντα αρκετά δύσκολο για εμένα να βρω τις σωστές λέξεις για να περιγράψω το βιβλίο μου. Πρόκειται για ένα κοινωνικο-πολιτικό μυθιστόρημα, από το οποίο δεν λείπουν τα δοκιμιακά στοιχεία. Επίσης, χαρακτηριστικό του είναι πως ισορροπεί μεταξύ σκληρής πραγματικότητας και ουτοπίας.

Μα πέρα από τα πιο τεχνικά χαρακτηριστικά, νομίζω πως το βασικότερο στοιχείο του βιβλίου είναι η ψυχή. Θεωρώ πως το βιβλίο αυτό έχει ψυχή, διότι εκφράζονται ειλικρινείς προβληματισμοί και μια μεγάλη αγωνία για την κοινωνία στην οποία ζούμε, αλλά και για αυτήν που θα θέλαμε να ζήσουμε.

Το βιβλίο κοιτάζει με θάρρος στα μάτια σημαντικά κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα και ψάχνει να βρει λύση. Δεν ξέρω αν τελικά η λύση βρίσκεται, μα η προσπάθεια για να βρεθεί είναι πέρα για πέρα ειλικρινής

Ποια ήταν η αφορμή ώστε να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;

Η συγγραφή είναι για εμένα το καλύτερο μέσο έκφρασης. Μέσω της συγγραφής μπορώ και αποτυπώνω με μεγάλη ενάργεια τις σκέψεις μου και τα συναισθήματά μου. Αλλά νομίζω πως αυτό είναι η αιτία, η αφορμή ήταν μάλλον το ότι η λογοτεχνία – και τα βιβλία γενικότερα – ήταν από πολύ νωρίς αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου. Σίγουρα σε αυτό ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό και το οικογενειακό μου περιβάλλον, καθώς μεγάλωσα μέσα στα βιβλία στην κυριολεξία. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την έκπληκτη αντίδραση της μητέρας μου, όταν της είπα πως έμαθα μόνος μου να διαβάζω – ήμουν μόλις τεσσάρων χρόνων. Θυμάμαι, επίσης, την πρώτη απόπειρα του να γράψω ένα μυθιστόρημα όντας ακόμα στο δημοτικό.

Τελικά, νομίζω, πως η συγγραφή ήρθε ως η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων για εμένα, καθώς ήταν απόλυτα συνυφασμένη με τη ζωή μου.

Ποιοι είναι οι δικοί σας αγαπημένοι λογοτέχνες;

Λατρεύω τον Καζαντζάκη, τον Καμύ, τον Έσσε, τον Ουγκώ, τον Στάινμπεκ, τον Έκο και άλλους. Μου είναι πάντα δύσκολο να διαλέξω, διότι κάθε ένας από αυτούς μου έχει δώσει κάτι διαφορετικό.

Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;

Με εντυπωσίασε «Η τελευταία ημέρα ενός κατάδικου» του Ουγκώ. Αυτό που βρήκα εντυπωσιακό στο βιβλίο ήταν αφενός το ύφος του Ουγκώ και αφετέρου το πόσο προοδευτική σκέψη είχε ο συγγραφέας – δεδομένων των συνθηκών της εποχής του, καθώς το βιβλίο γράφτηκε γύρω στο 1830.

Για διαφορετικούς λόγους με εντυπωσίασε και το «Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο» του Ισίδωρου Ζούργου. Βρήκα εντυπωσιακή την ακρίβεια με την οποία αποτυπώνεται η ατμόσφαιρα και ο τρόπος ζωής της Ευρώπης του 17ου αιώνα – οπότε και διαδραματίζεται η ιστορία.

Ήταν για εσάς η περίοδος της πανδημίας γόνιμη συγγραφικά και αναγνωστικά; 

Ναι, βέβαια! Η περίοδος της πανδημίας ήταν γόνιμη τόσο συγγραφικά, όσο και αναγνωστικά. Η συνθήκη της καραντίνας αποτέλεσε μια πολύ δύσκολη περίοδο για όλους μας. Για τους λάτρεις των βιβλίων, όπως είμαι εγώ, η λογοτεχνία ήταν η καλύτερη διέξοδος από αυτήν την πολύ δύσκολη και στενάχωρη συνθήκη. Νομίζω πως τόσο η συγγραφή, όσο και η ανάγνωση, αποτέλεσαν την αποτελεσματικότερη θεραπεία της ψυχής μου. Στην πανδημία άλλωστε οφείλω τη συγγραφή του βιβλίου μου. Χωρίς αυτήν ίσως να μην ήμουν -τουλάχιστον επίσημα – ακόμη συγγραφέας.

Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;

Για εμένα υπέρτατη αξία είναι η ελευθερία, όχι όμως η άκρατη ελευθερία που οδηγεί στην αναρχία και παραβιάζει την ελευθερία του άλλου, αλλά η ελευθερία αυτή που σέβεται τον άλλον και αποτελεί γρανάζι κοινωνικής συνοχής.

Όταν λέω ελευθερία, εννοώ την απελευθέρωση από οποιαδήποτε ανθρώπινη κατασκευή -υλική ή άυλη. Σωματικά, η επίτευξη της ελευθερίας όπως την έχω στο μυαλό μου είναι ανέφικτη, πνευματικά, ωστόσο, είναι πέρα για πέρα εφικτή, χρειάζεται όμως μεγάλη προσωπική προσπάθεια.

Άλλες αξίες που θεωρώ πολύ σημαντικές είναι η αγάπη και η δικαιοσύνη.

Παρά το ότι κυκλοφόρησε πρόσφατα, το βιβλίο ήδη έχει αποσπάσει πολύ θετικές κριτικές. Πώς αισθάνεστε γι’ αυτό;

Ξέρετε, ένας συγγραφέας, και γενικότερα ένας δημιουργός, δεν μπορεί να έχει καθαρή εικόνα για το έργο του. Οπότε, το να μιλούν θετικά άνθρωποι του χώρου που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στη λογοτεχνία και στην κριτική βιβλίων, είναι σίγουρα κάτι πολύ ευχάριστο και τιμητικό, καθώς η γνώμη τους έχει μια ιδιαίτερη βαρύτητα.Από εκεί και πέρα δικός μου σκοπός είναι κάθε φορά να προσπαθώ να βρω τρόπους, για να ξεπεράσω τον εαυτό μου.

Αυτή την ιδιότυπη πάλη την ανακάλυψα κατά τη διάρκεια της συγγραφής του βιβλίου, καθώς σε κάθε κεφάλαιο προσπαθούσα να ξεπεράσω τον μέχρι εκείνη τη στιγμή εαυτό μου.

Η δική σας γενιά (είστε μόλις 24 ετών) θεωρείται ως αδικημένη από τις συγκυρίες της οικονομικής κρίσης και της πρόσφατης πανδημίας. Θέλετε να σχολιάσετε;

Σας ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση αυτή, καθώς μου δίνεται η ευκαιρία να πω λίγα λόγια για τη δική μου γενιά και τις δυσκολίες που αυτή συναντάει σήμερα.

Αποδεδειγμένα, είμαστε η πρώτη γενιά στη μεταπολεμική περίοδο όπου η ποιότητα ζωής της είναι χειρότερη από αυτήν της προηγούμενης γενιάς. Αυτό είναι γεγονός, τώρα κατά πόσο είναι άδικο, αυτό είναι μια άλλη συζήτηση. Οι συνθήκες που έχει να αντιμετωπίσει η γενιά μου είναι εξαιρετικά δύσκολες. Στο εργασιακό κομμάτι, για παράδειγμα, έχω άπειρα περιστατικά κατάφορης εκμετάλλευσης των εργαζομένων, απλά και μόνο διότι ο εργαζόμενος είναι νέος και δεν έχει την απαραίτητη εργασιακή εμπειρία. Έτσι, αναπαράγεται μια λογική, όπου ο νέος εργαζόμενος πρέπει να είναι και ευγνώμων που έχει δουλειά και άρα να είναι υποχρεωμένος να κάνει ό,τι του ζητηθεί. Τέτοιες λογικές, ωστόσο, θυμίζουν εποχές Μεσαίωνα, και σίγουρα όχι ένα σύγχρονο κράτος της Ευρώπης. Προσωπικά, είχα την ευκαιρία να δουλέψω στο εξωτερικό, και πραγματικά υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα σε σχέση με αυτά που συμβαίνουν εδώ.

Απόρροια αυτού, ο Έλληνας νέος να οδηγείται σε αδιέξοδα, να οδηγείται σε μια ζωή όπου ο ελεύθερός του χρόνος είναι λιγοστός, τα χρήματα ακόμα λιγότερα και άρα η ζωή του δεν μπορεί να αναπτυχθεί φυσιολογικά. Αυτό έχει καταλυτική επίδραση στην ψυχολογία της νέας γενιάς.

Και σαν να μην έφταναν αυτές οι εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες, άρχισαν μετά κάποιοι να ρίχνουν και το φταίξιμο για την εξάπλωση της πανδημίας στους νέους. Οι νέοι περνούν την πανδημία πολύ πιο δύσκολα από ό,τι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, το να βάλλονται, όμως, και με όλες αυτές τις κατηγορίες, είναι κάτι πολύ λυπηρό.

Γενικά η νέα γενιά, και αυτή η αλληλεπίδραση που υπάρχει με τις προηγούμενες γενιές, είναι ένα ζήτημα, το οποίο θίγεται στο βιβλίο και είναι ένα ζήτημα που θα έπρεπε να μας απασχολεί όλους και κυρίως αυτούς που λαμβάνουν τις αποφάσεις.

Προσωπικά, βέβαια, βλέπω τις δυσκολίες αυτές σαν μια ευκαιρία, καθώς πιστεύω πως οι δυσκολίες είναι για να δοκιμάζονται οι δυνατότητες του ανθρώπου, μέχρι που ο άνθρωπος βρίσκει τη δύναμη και τις ξεπερνά.

Κάνατε είσοδο στον συγγραφικό χώρο με ένα μυθιστόρημα. Θέλετε να συνεχίσετε με μεγάλης φόρμας βιβλία;

Πάντα τα μυθιστορήματα ήταν το αγαπημένο μου είδος λογοτεχνίας. Γενικά, η σκέψη μου είναι αναλυτική, οπότε νομίζω πως το μυθιστόρημα είναι ίσως το είδος λογοτεχνίας που μου ταιριάζει περισσότερο. Παρόλα αυτά μου αρέσει να γράφω και δοκίμια, καθώς επίσης και διηγήματα, μάλιστα έχω δημοσιεύσει και αρκετά σε διάφορες σελίδες στο διαδίκτυο. Επειδή, όμως, δεν μου αρέσει να προδιαγράφω το μέλλον, δεν μπορώ να σας απαντήσω με σιγουριά.

Βρίσκεστε σε μια γόνιμη συγγραφική περίοδο; Ετοιμάζετε κάποιο νέο βιβλίο;

Η αλήθεια είναι πως έχω πάρα πολλές ιδέες για επόμενα βιβλία. Νομίζω, επίσης, πως έχω βρει την κεντρική ιδέα του επόμενού μου βιβλίου. Αλλά αυτό, τουλάχιστον για εμένα, είναι μια αρκετά χρονοβόρα διαδικασία, διότι τώρα γνωρίζω μόνο τον πυρήνα της ιδέας, η ωρίμανση της ιδέας αυτής γίνεται σταδιακά, καθώς ντύνω με διάφορα περιβλήματα τον πυρήνα της ιστορίας μέχρι που αυτή κάποια στιγμή από μόνη της μου φωνάζει ότι είναι έτοιμη και εγώ απλά αρχίζω να την αφηγούμαι. Υπάρχει μια μαγεία σε όλο αυτό, γιατί είναι σαν να γίνεται αυτόματα. Για να απαντήσω, λοιπόν, και στο ερώτημά σας, η διαδικασία αυτή δεν σταματάει ποτέ και είναι πάντα γόνιμη, η στιγμή της συγγραφής είναι απλά το τελικό στάδιο.

Αναφορικά με το δεύτερό σας ερώτημα, τόσο το βιβλίο που έγραψα, όσο και αυτά που ενδέχεται να γράψω, προετοιμάζονται από την πρώτη ημέρα που θυμάμαι τον εαυτό μου -ίσως και από πιο πριν. Για εμένα, η ετοιμασία ενός βιβλίου σημαίνει να έχεις βιώματα και να αποκτάς γνώσεις. Άρα διαρκώς και πάντα ετοιμάζω ένα βιβλίο, αλλά και όλα τα βιβλία που πρόκειται να γράψω.

Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στις 9 Ιανουαρίου 2022 στην Εφημερίδα «Θεσσαλία».